Blessum, Mariakerk
|
| Kerk |
|
De kerk is gebouwd aan het begin van de 14e eeuw en was gewijd aan de Heilige Maagd Maria. Het betreft een vroeggotische zaalkerk en staat
met het kerkhof op een afgegraven terp. De bakstenen muren zijn grotendeels opgetrokken uit afbraakmateriaal, afkomstig van de eerder op die
plek gebouwde kerk. De muren aan de noord- en oostzijde zijn resten van het oorspronkelijke muurwerk met grote kloostermoppen. De oostelijke
helft en het gedeelte onder de ramen van de zuidmuur zijn later, mogelijk in de 17e eeuw, bemetseld met rode steen. In de noordmuur is een
buitengewone, dichtgemetselde ingang te zien met een poort waarbinnen een spitsboog, ondersteund door getordeerde colonnetten. In het timpaan
zit een natuurstenen beeldnis waarin een beeldje van Maria is geplaatst. In het westelijke deel van de noordmuur bevindt zich een dichtgemetselde
ingang met versierde omlijsting, die uit de eerste helft van de 16e eeuw dateert. De toren stamt uit de 2e helft van de 15e of begin 16e eeuw en
werd in 1879 geheel ommetseld en voor het zadeldak kwam een ingesnoerde naaldspits in de plaats. De klok dateert vermoedelijk uit de 14e eeuw en
zal na de bouw van de toren zijn aangebracht. De deur in de westelijke torenmuur is de tegenwoordige toegang tot de kerk.
De kerk bezit een complete inrichting uit de 19de eeuw met de vrouwenbanken aan de zuidkant en de mannenbanken aan de noordkant. Aan beide kanten bevindt zich een overhuifde herenbank. Opvallend zijn twee tekstborden uit 1657. Op de ene staan de Tien Geboden en op het andere staat vermeldt in het Latijn dat vlakbij de Slag bij Boksum plaatsvond. Na de Slag bij Boksum zijn 120 gesneuvelden in Blessum begraven. Onder de houten vloer liggen diverse grafzerken. Als enige is zichtbaar de rode zandstenen zerk in de vloer onder de toren. Deze is van Doca van Rynghe (Ringia) uit 1478. De kerk is rijksmonument en eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken en in 1977 – 1978 gerestaureerd. |
| Orgel |
| 1658-1659 |
| Schoolmeester en organist Willem Meynerts uit Berlikum heeft vermoedelijk het orgel gebouwd. De kast wordt gemaakt door Yde Carstens uit Leeuwarden en het pijpwerk door Petrus Holst. Het orgel wordt geintoneerd en gestemd door Meijnert Egberts uit Leeuwarden. In maart 1659 wordt het orgel opgeleverd en is daarmee één van de oudste orgels in Fryslân. |
| 1696 |
| Jan Harmensz. Camp uit Berlikum voert een reparatie uit. |
| 1738 |
|
Johann Michaell Schwartzburg uit Leeuwarden voert een restauratie uit: - schoonmaak van het orgel - reparatie van de balgen en plaatsen van een extra balg - de Quintadeen 8' wordt vervangen door een Quint 3' |
| 1789-1790 |
| Johan Sporeman uit Franeker verbouwt het orgel. Er worden nieuwe ornamentiek, windlade, mechanieken en klaviatuur aangebracht. Het klavier wordt vergroot tot C-f3 en de dispositie wordt gewijzigd. Het orgel wordt gekeurd door Sijbe Pieter de Vries, organist in de Jacobijnerkerk te Leeuwarden. |
| 1809 |
| Albertus van Gruisen wijzigt het orgel waarbij het meer naar voren wordt geplaatst. Hij maakte een Viool de Gamba D 8' in plaats van de Prestant 8', en schoof de Sifflet 1' op tot een Woudfluit 2'. Ook wordt een aangehangen pedaal toegevoegd. Er wordt nieuw snijwerk aangebracht en de houten draperie rond het orgel wordt geschilderd. |
| 1900 |
| Fa. Bakker & Timmenga uit Leeuwarden voert een reparatie uit. |
| 1995-1997 |
| Fa. Bakker & Timmenga uit Leeuwarden restaureert het orgel, waarbij grotendeels de situatie van 1789 wordt gereconstrueerd. Vier registers bevatten nog 17e eeuws pijpwerk. Adviseur is Jan Jongepier uit Leeuwarden. |
| Dispositie |
| Manuaal, C - f''' | Pedaal, C - g | ||||||
|
Holpijp ● (deels) Viool de Gambe D ● Prestant ● Fluit does ● ● Quint ● Octaaf ● Sifflet ● ● Mixtuur |
8' 8' 4' 4' 3' 2' 1' 2-3 st. |
Aangehangen | |||||
| toonhoogte: a' = 425 Hz |
● = 1659 ● = 1738 ● = 1789 ● = 1797 ● = 1809 |
||||||
| Geschiedenis over kerk en orgel |
| Verteller | : | Jan Jongepier (1941-2011) |
| Duur | : | 6 minuten en 58 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 1999 |
| Koraal 'Allein zu dir, Herr Jesu Christ' (P.14) Johann Pachelbel (1653-1706) |
| Organist | : | Theo Jellema |
| Duur | : | 3 minuten en 29 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 1999 |